STEREO MASTER RECORDER/ADDA CONVERTER

BESCHRIJVING

We hebben hier te maken met een 19-inch rackunit: we zitten in het professionele segment, dus we hadden niet anders verwacht. Wat wel opvalt, is dat deze unit vrij zwaar is: meer dan vier kilo. Hij is 30cm diep, als je de uitstekende knoppen aan de voorkant en aansluitingen aan de achterkant meerekent. Maar we zitten hier niet op maten op te nemen, dus laten we maar eens aan de achterkant beginnen. Dat geeft al meteen een mooi beeld van wat het toestel te bieden heeft. Twee symmetrische XLR-ingangen (maar met line +4dB standaard). Nu we dit weten, staat er een blunder op de website van Tascam. Daar spreekt men namelijk van twee microfoonpreamps. Die zijn er niet… Wil je een microfoon gebruiken, dan moet je een aparte preamp of een extern mengpaneel inschakelen.
Goed, naast twee RCA-aansluitingen vinden we dus twee ongebalanceerde XLR-uitgangen en de twee gebalanceerde XLR-ingangen. De analoge in- en uitgangen die aan de voorzijde worden aangevuld met een uitgang voor koptelefoon hebben allen een onafhankelijke niveauregeling.
Laten we dan eens kijken naar de digitale in- en uitgangen: twee coaxiale aansluitingen in S-PDIF (geen optische aansluiting) en twee mannelijke en vrouwelijke XLR’s voor input/output AES/EBU. En tot slot, en dit komt veel minder voor: een BNC in- en output, SDIF3. Nu merk ik dat sommigen onder jullie het in Keulen horen donderen. Dit is de standaard die door Sony wordt gebruikt om digitale DSD-signalen over te brengen. En dan hoor ik weer: “Jaja, allemaal goed en wel, maar wat is DSD nu weer?” In het kort is de Direct Stream Digital een opnamesysteem met een zeer grote betrouwbaarheid. Het is in de eerste plaats bedoeld voor uitzending op SA-CD en niet op basis van een 16-, 24-, of 32-bitscodering, maar op 1 bit. Ja, u leest het goed! Maar, wel op zeer hoge frequentie. In plaats van de gebruikelijke 44,1KHz, 48KHz of 96 KHz, spreken we hier over 2,8 of 5,6 MHz. Dit is dus een monster van 64 of zelfs 128 maal sneller en dat wordt gecompenseerd door de zeer hoge frequenties. Het DSD-signaal is makkelijk te coderen tot een audiosignaal tot 50 KHz. Ik hoop dat je door mijn extreem vereenvoudigde uitleg toch ongeveer begrijpt waar het over gaat. Het systeem wordt nog niet op grote schaal gebruikt, maar het geeft alvast zeer overtuigende resultaten. Volgens sommige tests kan het systeem makkelijk de vergelijking met een traditionele PCM-codering van tenminste 24bit met een frequentie van 192KHz aan. Ik heb goed nieuws voor je: de Tascam DA-3000 beschikt over beide mogelijkheden! Zo, we komen stilaan aan het einde van de rondleiding. Er zijn nog twee BNC-aansluitingen voor Word Sync, een input en output met een impedantie van 75 Ohm, en een houder voor de stroomkabel.
Laten we eens naar de voorkant kijken. Van links naar rechts zien we een on/off-switch en twee USB-poorten, een met “keyboard” als label, en eentje met “device”. De eerste wordt gebruikt om het werken met een toetsenbord te vergemakkelijken. Let wel op! Het is blijkbaar standaard ingesteld voor een Japans toetsenbord. Een kleine aanpassing in het menu volstaat om met je vertrouwde toetsenbord te werken. Maar er is dus ook een tweede USB-aansluiting, deze keer voor een USB-stick. Belangrijk om weten: de DA-3000 kan bestanden rechtstreeks van je USB-stick afspelen, maar kan niet rechtreeks op de stick opnemen. Die functie is enkel voorbehouden voor de geheugenkaarten in SD(HC) of CF (Compact Flash). Deze kan je naast de USB-poorten in de daarvoor voorziene gleuven steken. Boven dit alles zien we een brede band van 24 leds die het niveau aangeeft. Leuk detail: we zien hier eindelijk een “+3 dB”-led, in aanvulling op een “overload”-led.
In het midden zien we een mooi OLED scherm van 128 x 64 pts en een aantal knoppen: “info”, “home”, enzovoort. En natuurlijk ook de verplichte duivel-doet-al-draaiknop. Daarnaast ook nog een knop die het lopen van de band lijkt af te regelen. Er is natuurlijk al eeuwen geen tape meer te bekennen in deze toestellen, maar het is een charmante erfenis van een nostalgisch verleden. Eindigen doen we bij de al eerder genoemde hoofdtelefoonuitgang.
Tascam krijgt extra goede punten, want er is standaard een kleine afstandsbediening meegeleverd. Deze verdubbelt de transportknoppen en voegt vier functietoetsten toe: van F1 tot F4. Deze maken het bijvoorbeeld mogelijk om van de ene marker naar de andere te gaan.

De DA-3000 is een stereo recorder - dat is duidelijk - maar niet zo maar een! Aan de ene kant zijn er heel wat aansluitmogelijkheden, zowel analoog als digitaal. Maar er zijn ook heel wat opnamemodi. We kunnen inderdaad kiezen uit zes PCM samplingfrequenties (van 44,1 tot 192 KHz) en twee DSD-modi. Het spreekt voor zich dat de DA-3000 kan opnemen in 16 bit.
In feite is de DA-3000 nog steeds een beetje een multitrackrecorder, of misschien beter gezegd: hij kan deel uitmaken van een multisysteem omdat hij kan synchroniseren met… een andere DA-3000, zelfs met meerdere! Maar, dit is wellicht niet de meest praktische manier om een multitrack te bouwen. Voor de fans van het DSD- systeem is het daarentegen nog steeds een van de weinige mogelijkheden die ze op dit moment hebben.
De DA-3000 heeft nog andere trucjes achter de hand: hij kan ook dienen als een “eenvoudige” digitaal-analoogconverter. Waarom niet? De geluidskwaliteit is, zoals we dadelijk zullen bespreken, uitstekend. Nog een functie is de mogelijkheid om de sampling rate in real time om te zetten. Opgelet: dit is alleen mogelijk in de PCM-modus, niet in DSD.
Zoals ik hierboven heb vermeld, en dus in tegenstelling tot wat er op de website staat (ik hoop dat dit binnenkort aangepast wordt), heeft de DA-3000 dus geen microfooningangen. Je kan wel het ingangsniveau aanpassen van -9 dB tot -20 dB, wat ervoor zorgt dat je er in verschillende situaties mee aan de slag kan.
Nog een ander kenmerk dat nuttig kan zijn, is de automatische inschakeling van opname wanneer een bepaald geluidsniveau wordt overschreden (van -24 tot -72 dB). Hetzelfde is mogelijk in de andere richting: daalt het niveau voor minstens vijf seconden onder deze drempel, dan wordt de opname gestopt. Een andere praktische functie is het automatisch splitsen in verschillende bestanden, afhankelijk van het niveau, de duur, enzovoort. Een zeer uitgebreid en goed doordacht toestel, dus!

GELUIDSKWALITEIT

Ik moet bekennen dat ik wel al geluidsopnames in DSD heb gehoord, maar dat ik ze zelf nog nooit heb gemaakt omdat ik er simpelweg het materiaal niet voor in huis had. De door Tascam aanbevolen toepassingsgebieden bevinden zich eerder in de hoek van jazz en klassieke muziek. Voor de test heb ik gekozen voor een Audient Micro preamp en twee Neumann KM184’s die ik boven mijn piano heb gehangen. Het is een eenvoudige opstelling die ik al vaker heb gebruikt en die zeer efficiënt is voor klassiek. In jazz ben ik iets minder een purist, daar gebruik ik eerder een multitracksysteem.
Eerste verrassing: je moet de geheugenkaart formatteren in het apparaat, volgens Tascam om de betrouwbaarheid te garanderen. Ik wil niet muggenziften, maar de kaart die ik op mijn PC heb geformatteerd, werkt perfect op een Edirol R44 24 bit, 96 Khz, 4-track. Als mijn berekening klopt, is dat gelijk aan twee tracks van 192 KHz. Tweede verrassing: de DA-3000 is standaard geconfigureerd om (bijvoorbeeld) 44,1 KHz op te nemen in 16 bit! Het hangt er natuurlijk van af wat je precies wil, maar ik denk dat niemand zo’n toestel als dit koopt om het met minder dan CD-kwaliteit te stellen. Maar goed, even aanpassen in de menu’s en klaar is kees. Ik moet wel vermelden dat dit allemaal erg vlot gaat met de draaischijf die je ook als enterknop gebruikt als je erop drukt.
Mijn voorversterker beschikt over analoge uitgangen. Voor de test heb ik deze aangesloten op de Tascam. Verder heeft hij een digitale uitgang die ik naar een ander PCM-opnamesysteem stuur. Dat stelt me in staat om de DSD en PCM te vergelijken op het niveau van de uitgang van de converters van de Audient voorversterker. Ik heb geen testen gedaan met de digitale uitgangen van de DA-3000. Wat telt, is de kwaliteit van de analoge converters.
Dat wat ik heb opgenomen, klinkt gewoon uitstekend. Wat erin gaat, komt eruit! Het is heel transparant. Bij twijfel kijken we naar de grafieken, maar die bevestigen alleen maar wat we al gehoord hadden. En als we de PCM naast de DSD leggen? Om eerlijk te zijn: PCM is the way to go. Daartegenover heeft de DSD door het weglaten van de laagfilters, die bij PCM noodzakelijk zijn, ook wel iets. Iets analoogs… Het enige probleem is dat je in het verdere proces toch weer terug naar PCM moet voor verwerking of bewerking. Er zijn inderdaad nog niet veel technologieën die compatibel zijn met DSD en doordat we hier toch al PCM aan boord hebben, is het voordeel van DSD minimaal. Maar goed, aan jou de keuze.

Een heel aangename verrassing hier. Dit toestel is niet bedoeld voor het grote publiek en we zouden dan ook een behoorlijk gepeperde rekening verwachten. Voor €1006,72 (adviesprijs excl. BTW) koop je geen speelgoedje, maar ik had écht meer verwacht.

Professionele kwaliteit, zonder enige twijfel. Bedankt, Tascam! De DA-3000 is er natuurlijk niet voor iedereen, maar dit is één van de weinige toestellen op de markt die kunnen opnemen in DSD, in ieder geval zonder dat het een fortuin kost. Jammer dat Tascam er niet voor gekozen heeft om microfoonvoorversterkers te integreren. Maar het is hun keuze. Bij andere merken die wel de keuze maakten om ze in te bouwen, ging dat dan weer ten koste van de kwaliteit! Het is dus aan jullie om een preamp te voorzien die de DA-3000 waardig is!

Addendum: Het is geen toeval: Tascam kondigde op de NAMM (2014) een high end microfoonvoorversterker aan, voorzien van AES en analoge (en USB) uitgangen: de UH-7000. Een ideale aanvulling op de DA-3000!