DIGITAL HAND PERCUSSION

Als we de nieuwe HandSonic uit de doos halen zijn we toch een beetje opgelucht: de zilverkleur in combinatie met het blauwe bedieningspaneel van de HandSonic HPD-15 heeft plaats gemaakt voor een stijlvolle matzwarte kleur, die enkel onderbroken wordt door de antracietkleurige knoppen en de ring rond de pads. Niet dat de vorige versie niet stevig was, maar qua design is deze HPD-20 toch meer geslaagd. Deze versie is ook weer slanker omdat de Ribbon Controllers aan beide zijkanten werden weggelaten. Vreemd, want ik vond het wel een handige tool en ik had dan ook verwacht dat hun mogelijkheden in een nieuwe versie zouden worden uitgebreid.
Het speelvlak zelf is niet veranderd: de cirkel is verdeeld in vier kwadranten, met een cirkelvormige pad in het midden. Samen met de twee onderste kwadranten vormt die eigenlijk de kern voor de speelpositie om de meeste instrumenten op een natuurlijke manier te kunnen imiteren. De twee bovenste kwadranten hebben ieder een kleinere kwartcirkel met aan de buitenkant vier kleine, blokvormige pads. Dertien pads in totaal, zodat je ook melodisch per halve toon kan spelen over een heel octaaf. De bedieningsknoppen lijken een beetje kriskras geplaatst, maar naar mijn gevoel zijn ze gemakkelijker en intuïtiever te bedienen, vooral omdat ze naargelang hun functie dichter of verder van het speelvlak staan. Volume- en menuknoppen helemaal bovenaan, knoppen voor toonhoogte, effect, ‘Roll’-functie en presetbediening mooi rond het speelvlak. Bovenaan in het midden hebben we dan een groot display, met net daarboven nog de D-Beam. Achteraan hebben we dan twee uitgangen (R en L/mono), een hoofdtelefoonuitgang, maar ook een ‘Mix in’ voor een mp3- speler of dergelijke, om met je favoriete tracks mee te spelen. Ook kun je nog een extra pad of trigger aansluiten, een hihatcontroller om te wisselen tussen klanken en een footswitch (voetschakelaar) om van kit te veranderen of de D-Beam aan en uit te zetten. En uiteindelijk zijn er nog de twee USB-poorten: de ene om de HandSonic aan te sluiten op je computer, om audio en/of MIDIdata te verzenden, de andere om een USB-stick aan te sluiten, vanwaar je je eigen samples of loops (tot 500) in de HandSonic kunt inladen en bespelen, of waarop je je settings kunt backuppen. We krijgen nu toch wel een heel stuk SPD-Sx als extra, evenwel zonder de samplingmogelijkheid. Let wel op dat een loop op het juiste formaat geknipt is (start- en eindpunt), want dit kun je niet aanpassen in deze HandSonic. Via de Quick Recording-toets kan je jezelf ook opnemen en dat fragment in WAV- formaat naar je USB-stick schrijven. Van een verrassing gesproken! Samen met de 850 interne klanken hebben we hier toch met een zeer uitgebreid en krachtig toestel te maken… Ook een metronoom is aanwezig. Geen trainingsprogramma zoals in de RMP-serie of sommige V-Drums, of een echte clicktrack zoals in de SPD-Sx. Gewoon een eenvoudige click om te oefenen, waarvan je enkel het tempo kunt bepalen.
Als we de HPD-20 aanzetten, lichten de opschriften op de toetsen rood op, maar enkel als ze in functie zijn. In de speelmodus heb je de ‘KIT’-toets en de presetknoppen die oplichten. De D-Beam-, Roll- en de ‘realtime modify’-knoppen lichten enkel op als je ze activeert: ideaal om snel en overzichtelijk te werken. Ga je in het menu, dan lichten de knoppen op die nodig zijn om parameters in te stellen niet op. Jammer, want live in het donker gauw eventjes iets aanpassen valt dan niet echt mee. Gelukkig is het display enorm groot zodat verschillende lijnen of pagina’s worden getoond, en heb je net eronder drie functietoetsen waarmee je het meeste kunt editen.

Wat meteen opvalt, is de enorme gevoeligheid van de pads: gewoon je vinger erop leggen geeft al een geluid. De pads zijn dus zeer gevoelig afgesteld, maar zelfs bij hard doormeppen is er geen enkele overspraak tussen de pads. Knap! Toch merken we hier een klein minpuntje op: de pad reageert op de zachtste aanraking, maar gaan we echt luid spelen, dan wil het volume van de klank op een bepaald punt niet meer mee. Hoe hard je ook slaat, het volume volgt niet meer. Toch een indicatie dat de dynamiek (het verschil tussen het stilste en luidste volume) wat beperkter is. Waarschijnlijk komt dit doordat de HandSonic nog steeds volgens het MIDI-protocol werkt. Hierin gebeurt onder andere de volumeregeling in 128 stappen, hetgeen perfect is voor een dynamiekverschil van ongeveer 40dB. Als je dat zou uitbreiden, zou je de verschillende stappen qua volume duidelijk horen. Toch voldoet dit normaal gezien wel, al kan ik me voorstellen dat percussionisten bij zeer dynamische instrumenten zoals conga en djembé toch een beetje op hun honger blijven zitten. Voor drummers zoals ik, met een minder goede techniek en belabberde sound op conga’s, is deze HandSonic natuurlijk een godsgeschenk: dankzij een combinatie van positietriggers en een druksensor reageert de pad zeer goed op onze basistechnieken met een heldere, stevige sound. Nemen we de Conga als voorbeeld, dan horen we dankzij de positiesensor bij stil spelen een tip- of tapklank, bij luider spelen krijgen we de open klank (dankzij de layering van klanken). Dempen we met onze linkerhand de linkerpad af, dan zorgt de druksensor ervoor dat we op de rechterpad een slap klank horen. Over de vijf grote pads horen we bij luid spelen dus de open klank, maar als we op de middenste pad met onze vuist slaan, dan zorgt de druksensor voor een basklank. Sterk! Roland haalt hier dus alles uit de kast om je op je gemak te stellen met een geniale programmering en klanken van topkwaliteit. De druksensor kan er ook voor zorgen dat de toonhoogte stijgt of daalt als je de pad indrukt, maar je moet dan wel een keuze maken: of de klank wordt gedempt als je je hand op de pad legt, of de toonhoogte verandert als je de pad indrukt. Toch zijn er nog congasounds die je er niet kunt uithalen, hoewel ze wél in de klankenbank aanwezig zijn: je moet ze dus op een andere pad programmeren, maar dat betekent dat je voor die specifieke klank op die specifieke pad moet slaan, hetgeen wel minder natuurlijk overkomt. Je moet dan echt je speeltechniek aanpassen. Vervelend is het als je die klank dan op de kleine pads programmeert, want daar kun je al eens naast slaan: deze pads zijn dus eerder geschikt om effectgeluiden, zoals chimes, belltree of een loop start-stop, te triggeren of heel rustig met de vingers een melodie te spelen.
Dan hebben we nog de D-Beam: een lichtstraal die reageert op de meeste bewegingen. Je kan zijn functie uitgebreid bepalen: geeft hij gewoon een klank weer als je door de straal komt, verandert het volume of de toonhoogte als je dichter of verder van de sensor gaat met je hand, start en stop je een loop, beïnvloedt hij de klank van de pads qua volume, toonhoogte, meer of minder effect, enzovoort. Toch wel geniaal… Maar luchtdrummen kan hier dus niet meer geluidloos, tenzij je de D-Beam uitschakelt natuurlijk.
De Realtime Modify-sectie is ook een zeer handig idee: je kunt of de toonhoogte (Pitch), of de hoeveelheid effect onmiddellijk beïnvloeden met een draaiknop. Deze draaiknop draait eindeloos en de waarden van toonhoogte of de verhouding tussen droge klank en effect worden in het display met cijfers weergegeven. Ga je snel draaien dan worden de cijfers onleesbaar en verlies je het overzicht van waar je nu eigenlijk zit: het went uiteindelijk wel, maar ik had liever een grafische weergave gehad en een draaiknop (of fader) met begin-, midden- en eindpunt. Gelukkig krijg je terug de oorspronkelijke setting als je deze functie uitschakelt.
Bij de 850 interne klanken is er niets aan het toeval overgelaten: alle populaire instrumenten zijn tot in de details aanwezig (bij de basklank van de cajon heb je zelfs een rechterhand en lichtjes verschillende linkerhand-versie!), evenals synth- en effectgeluiden en loops. En alles klinkt top!
Maar voor wie is de HandSonic nu eigenlijk bestemd? Percussionisten zullen enorm blij zijn met deze pad als aanvulling op hun setup, door de vele extra klanken van topkwaliteit, maar ook door de loops of effectklanken, en de Realtime Modify-mogelijkheden. Speel je als percussionist bijvoorbeeld in duo met een singersongwriter, dan heb je niet meer nodig dan deze HandSonic. Kritiek over de dynamiek wordt dus bij deze eerder muggenzifterij. Ook drummers kunnen nu af en toe eens op een natuurlijke manier percussie spelen in een rustig nummer, want de opstelling van de pads bij o.a. een Octapad is niet echt ideaal om bijvoorbeeld een cajonpartij te spelen: deze HandSonic kan veel intuïtiever bespeeld worden. Loops kunnen gestart of gestopt worden via de pad of D-Beam (er mag ook met stokken op gespeeld worden), en eigen loops of samples kunnen via de USB-stick ingeladen worden, zodat deze HPD-20 eigenlijk een concurrent wordt voor de SPD-Sx, vooral ook door zijn kleiner formaat omdat hij dan gemakkelijker ergens tussen past. Hij mist dan wel de clicktrack.
In mindere mate is de HandSonic ook bruikbaar voor productie of preproductie in een studio: je kan de schitterende klanken van de HPD-20 gebruiken en aansturen via MIDI, of je kan zelf loops maken via de Quick Recording modus. Gewoon Quick Recording indrukken, de functietoets onder Rec indrukken en de opname begint vanaf je eerste slag. Omdat de pad zich zeer intuïtief laat bespelen, is je loop sneller klaar dan hem noot voor noot te programmeren. Gebruik je de metronoom, dan kun je zelfs trager opnemen en achteraf het tempo aanpassen. Vervolgens druk je op Export en de loop staat in WAV-formaat op je USB-stick. Het vervelende is dat je geen extra partij kunt toevoegen aan een loop (layering) en dat je het eindpunt van je loop nog moet bijknippen op je computer.

De Roland HandSonic HPD-20 heeft heel wat technologie aan boord: de V-drum positie- en druksensoren, 850 topklanken, laad- en wegschrijfmogelijkheden via USB, uitgebreide programmeermogelijkheden, enzovoort. Dit zorgt toch wel voor een fors prijskaartje van €906 (winkelprijs incl. BTW). Maar echte concurrenten zijn er niet, tenzij bij Roland zelf?

De Roland HandSonic HPD-20 is een zeer handig toestel, in de eerste plaats door zijn goede bespeelbaarheid, maar ook door het gedeeltelijk toevoegen van functies uit andere succesvolle apparaten van Roland. Door het forse prijskaartje van de HandSonic worden de Ocatapad SPD-30 en de SPD-Sx zijn grootste concurrenten, die algauw meer dan 30% goedkoper zijn. Deze HandSonic koop je dan ook voor z’n combinatie van een goede, intuïtieve bespeelbaarheid, 850 fantastische klanken met zeer uitgebreide edit-mogelijkheden (padrespons met positie- en druksensors, zeer veel klankparameters, uitgebreide effectsectie), de mogelijkheid om je eigen klanken en loops in te laden, zelf loops te maken en te exporteren. De twee concullega’s leggen andere accenten, soms met uitgebreidere functies, soms zonder bepaalde functies. Je moet dus zorgvuldig afwegen wat je wel of niet nodig hebt. Maar van de drie genoemde toestellen lijkt de HandSonic mij toch de meest veelzijdige en gebruiksvriendelijke!