active speaker system

Concept
De DAP RX active lijn is, zoals de naam al suggereert, de actieve versie van de klankkasten uit de RX-reeks, een soort instapreeks. En laten we maar meteen met de deur in huis vallen: de RX active speakers komen tot leven dankzij hun ingebouwde ICE-powermodule. Die ICE modules vinden we onderhand al bij verschillende merken in diverse klankkasten terug. Zij komen van bij B&O en dat boezemt de meeste gebruikers toch een zeker vertrouwen in. De modules worden steeds speciaal getuned om optimaal te werken in de klankkast waarin ze terecht komen.De RX active reeks bestaat uit één actieve sub (de RX-18BA), geladen met een 18 inch woofer en drie topkasten: een 15 inch model (RX-15A), een 12 inch model (RX-12A) en een 10 inch kastje (RX-10A). Alle topjes werken in tweeweg, de woofer krijgt telkens het gezelschap van een 1.4 inch tweeter die een hoorn aandrijft. Alle versterkermodules zijn prima beveiligd tegen clipping (input overload), oververhitting, kortsluiting op de uitgang en gelijkspanning op de uitgang. De sub is 74 cm hoog, en het grondvlak is bijna een vierkant: 54x56 cm. Een flinke jongen dus, maar nog wel handelbaar. Zijn 42 kg kunnen gedragen worden aan de uitgezaagde handvaten. De plaats van die handvaten is echter niet zo optimaal: als je de kast draagt, heeft hij de neiging om scheef te gaan hangen in je handen. De ingebouwde versterkermodule is dus een B&O ontwikkeling, uiteraard (vandaag de dag verwachten we niet anders) een klasse D ontwerp. Het is dus een lichtgewicht ampmodule, en dat is voor inbouw in een speakerkast zeer aangenaam. 450 Wattjes zitten er in, en als je die allemaal loslaat, stoot de sub zon 127,5 dB uit op 1 meter afstand. Dat is de theoretische berekende waarde die de fabrikant opgeeft. Ik heb ze niet nagemeten, maar geloof me: het gaat flink hard. De sub heeft bovenaan een standadapter (M20) voor pole mounting van de toppen. Er is ook een actief scheidingsfilter van 4de orde (24 dB/octaaf) ingebouwd, waarvan de scheidingsfrequentie regelbaar is tussen 60 en 250 Hz. Allemaal heel netjes en compleet dus. In feite kan je dankzij die regelbare scheidingsfrequentie deze sub ook perfect inzetten in samenwerking met andere klankkasten. De RX-15A topkast meet 495 x 529 x 803 mm (LxBxH) en zet 31,8 kg op de weegschaal. De 450 Watt van de powermodule perst bij deze kast maximum 123,5 dB (op 1 meter) uit de speakers. De kast heeft, naast een montagehuls voor een statief of paaltje, ook vliegrails ingebouwd, en dat is toch erg mooi voor een kast uit deze prijsklasse. Het is dus een tweeweg systeem: 15 inch woofer en ¼ inch tweeter met een spreiding van 90° H x 60° V. Er zit een microfoon input en een lijninput op, en ook een regelaar voor de hoge en de lage tonen. Tevens kan er ook nog een bijkomende passieve speaker aangesloten worden (bv. een gewone passieve RX15). De RX-12A is het kleinere broertje: 373 x 422 x 613 mm, en 27,5 kg droog aan de haak. Verder is hij eigenlijk verregaand gelijkaardig aan de RX-15A. Zelfde powermodule, bijna gelijk maximaal geluidsvolume (123 dB op 1 m), zelfde regelingen en aansluitingen.
 

Doelgroep/toepassing
Een actief systeem met een topkast en een baskast is op zich erg universeel bruikbaar. De output is zeker voldoende voor het discowerk op locatie of kleinere PA-toestanden. De aanwezigheid van riggingvoorzieningen maakt de set ook geschikt voor permanente montage in een zaal of cultureel centrum. De subwoofer is bovendien, dankzij zijn regelbaar actief scheidingsfilter, zeer geschikt om op een eenvoudige manier bij een bestaande installatie voor extra fundament te zorgen.

Afwerking
De afwerking van de kasten oogt vrij professioneel. Het design is klassiek gehouden, maar een setje, bestaande uit een sub en een top, ziet er toch wel aantrekkelijk uit. Het zijn nette kasten uit MDF, afgewerkt in zwarte structuurlak en met een lichtjes gebogen metalen grill. Bij het uitpakken voel je natuurlijk wel dat de kasten binnen een bepaald budget gebouwd werden. De houten constructie voelt niet direct aan als de meest akoestisch resonantievrije structuur, en ook de metalen grill laat zich wel horen als je met je hand een tik boven op de kast geeft. Laat ik er wel meteen bij vertellen dat ik deze resonanties niet heb kunnen horen tijdens het beluisteren, dus dat valt allemaal best mee.
 

Aansluitingen
Het achterpaneel van de RX active line is vrij compleet op het gebied van wat je redelijkerwijze mag verwachten aan aansluitingen en regelknoppen. Alleen zijn de layout en de aanduidingen niet erg logisch. De topkasten hebben zowel een microfooningang als een lijningang, die met een aparte levelknop kunnen gemengd worden. Er is ook een tweetraps toonregeling, waarbij de hoge tonen regelknop beneden en de lage tonen knop bovenaan staat. Een beetje verwarrend dus. De ingangsconnectoren zijn handige combis: zowel een XLR als een jack past erin. Er is tevens ook een doorsluisuitgang (mannelijke XLR) naar een volgende kast. Verder ronden we af met een groundlift schakelaar en een loudness knopje (zie verder). De subwoofer heeft enkel een gewone XLR input. Heel verwarrend is hier de aanduiding line1 in en line2 in, terwijl die line 1 in realiteit de doorsluisUITgang is (en dus niet een ingang!) om een tweede actieve kast aan te sluiten parallel op de sub. Een extra XLR outputconnector dient voor het aansluiten van de topkasten op de HF output van het ingebouwde filter (satellite out). Op de sub zijn drie regelknoppen aanwezig: line gain, crossover (voor de instelling van de wisselfrequentie) en master volume. Die mastervolumeregeling is echter klaar voor een update: met de topkasten aangesloten op de outputs van het filter regelt die master alleen maar het level van de sub, en niet van de toppen. Verder weer een drukknopje voor de groundlift, loudness en ook een faseomkeerknop.
 

Bediening en ergonomie
Met de genoemde verkeerde aanduidingen is de bediening en de ergonomie voor verbetering vatbaar. Dat doet op zich niets aan de klank, maar het brengt een professionele gebruiker in verwarring en daar is geen enkele reden voor. De handleiding brengt hier overigens niet veel duidelijkheid. De functie van de fase knop wordt nergens verduidelijkt. Er staat in het boekje gewoon (foutief) dezelfde tekst bij als bij de uitleg over de loudness. Afhankelijk van de opstelling (toppen ver of dichtbij de subs) kan de looptijd naar de luisteraar bij de bassen verschillend zijn dan bij de tops, en dan is het fijn als we die fase proefondervindelijk eens kunnen ompolen, maar welke beginnende gebruiker weet dit of snapt dit? Hier laat het handboekje een kans liggen. De loudnessknop schakelt overigens gewoon een bass-boost in.

Kwaliteit en weergave
Het draait bij een luidspreker natuurlijk hoofdzakelijk om de klank die er uit komt. Ik denk onwillekeurig aan de soms echt schrille sound van een aantal budgetkasten die mijn pad al kruisten, en ietwat nieuwsgierig begin ik aan de opstelling. De combinatie van een 15 topkast met een 18 sub lijkt me het meest voor de hand liggend, en dus begin ik daarmee. De RX15 wordt op de sub geplaatst, en aangesloten op de uitgang van het wisselfilter, zodat de top netjes het gepaste deel van het frequentiespectrum toegevoerd krijgt. Bij het aanzetten van de RX-15A worden we verwelkomd met een nogal prominent hoorbaar inschakelgeluid. Dat had ik liever zachter gehad. Wellicht had DAP de voedingsspanning wat langzamer kunnen laten opkomen. Ik luister met verschillende genres muziek, waarbij het me direct opvalt dat de sub behoorlijk wat druk kan leveren. Na wat experimenteren met de volumes van de kasten ten opzichte van elkaar, drijf ik de geluidssterkte op tot een niveau waar deze dingen toch hoofdzakelijk voor bedoeld zijn. De sub blijft zijn werk behoorlijk doen. Echt buitengewoon diep-laag gaat hij eigenlijk niet, maar dat valt nauwelijks op omdat hij wel luid genoeg klinkt en vooral, omdat hij ook strak blijft. Een basgitaar blijft een basgitaar, en wordt geen hoopje gerommel. De topkast heeft een open klankkarakter, dat het zeker bij discotoepassingen goed zal doen. Bij hogere volumes klinkt het wat agressiever, maar het wordt nooit echt onaangenaam. Bedenk ook dat de kasten in de realiteit dikwijls zullen gebruikt worden voor discotoepassingen, waarbij de dj toch dikwijls een lichte boost van de hoge tonen zoekt, terwijl het aanwezige publiek juist in deze frequentieregionen flink wat energie absorbeert. De keuze van de DAP ingenieurs (ontworpen in Nederland overigens) voor een wat feller hoog is dus nog zo gek niet. De spreiding is haast klassiek te noemen. Een 90 x 60 hoorn draagt toch wel voldoende ver voor dit soort toepassingen. Uiteraard heb je in de baslijn wat meer geluidsdruk in de hogere tonen, maar dat is eigen aan elk tweeweg hoornontwerp. Het gebeurt wel meer dat bij het luisteren de klankindruk wat gedomineerd wordt door spectrumdelen die prominent aanwezig zijn, en ik vraag me dan ook af of ik in het middengebied echt iets mis, of dat de gespierde druk in de bassen en de krachtige hoogweergave mij slechts die indruk geven. Daarom experimenteer ik opnieuw met de instelling van de wisselfrequentie op de sub en ook met de fase knop. De RX-15A geeft met zijn 38 cm woofer tot ongeveer 60 Hz weer, en ik had daarom het wisselfilter zo ingesteld dat de topkast nog vrij laag kwam. Het verstellen van de wisselfrequentie is hoorbaar, maar uiteindelijk blijkt mijn eerste instelling nog niet de slechtste. Ik sluit de topkast ook eens gewoon parallel aan op de subwoofer, dus niet op de gefilterde output, en eigenlijk vind ik dat beter klinken. Ik vond op die manier bijvoorbeeld mannenstemmen bij een luider volume toch wat warmer klinken. Wellicht een kwestie van persoonlijke smaak. Nadien is het de beurt aan de kleine topjes, de RX-12A kastjes. Zij geven een klankbeeld dat erg vergelijkbaar is met hun grotere broertjes, wat ons niet echt zal verwonderen (zelfde tweeter, zelfde powermodule). Alleen iets minder ver in het laag (de fabrikant geeft 63 Hz op als 3 dB punt, in tegenstelling tot 60 Hz bij de RX-15A) maar het klinkt toch net iets minder laag dan die 3 dB verschil suggereren. De ingestelde frequentie op het wisselfilter moest dus wat aangepast worden, zodat de sub wat hoger doorloopt. Het dipje in het overnamebereik krijg je met een 12 uiteraard net iets minder opgevuld dan met een 15, en zodoende draagt de RX-15A toch mijn voorkeur weg. Het prijsverschil is ook bijzonder klein, dus het zal vooral een kwestie zijn van afmetingen. Voor wie het compact wil houden is de RX-12A een oplossing. Voor de klank zou ik persoonlijk naar de RX-15A gaan.
 

Output
Het is niet de bedoeling om met deze sets alle decibelmeters te laten overkoken, maar het gaat toch behoorlijk luid. Ik heb wat discobar gespeeld, het genre waarvoor de kasten toch hoofdzakelijk bedoeld zijn en dat was best genietbaar. Drukvol laag, ook verder weg in de luisterruimte, en tevens op een afstand nog een voldoende luide hoogweergave, ook om bv. met een microfoon goed verstaanbaar te blijven. Je krijgt er voor PA-doeleinden een goed gedefinieerd laag uit, dat niet dicht loopt in resonanties, maar je mag natuurlijk anderzijds ook weer niet denken dat je met één 18 inch woofer per kant een open air niveau kan halen. Dat ligt niet aan deze set, dat is gewoon een wet van de fysica. Voor het gebruik waar de set voor bedoeld is (gewone zalen e.d.) zal je echter niet met het schaamrood op de wangen hoeven te staan, in tegendeel zelfs. De ingebouwde beveiligingen schieten pas in actie wanneer het al behoorlijk heavy wordt. Je ziet dan de ledjes gaan, maar je hoort niet meteen zware vervorming. De kasten zijn dus wel adequaat beveiligd.

De prijzen Heb ik jullie nieuwsgierig gemaakt? Laten we kort wezen: met een adviesprijs van 599 euro per stuk (btw inbegrepen) doe je met de RX-18BA een zeer goede zaak. Voor 495 euro heb je een RX-12A en dat is zeker een eerlijke prijs. Maar het mooie vind ik persoonlijk dat de RX-15A voor slechts 543 van jou wordt. Dat is toch uiteindelijk maar een kleine meerprijs voor een kast waar je heel wat mee aankan. De RX-10A kost 446 euro, maar die heb ik dus niet getest. Als je deze prijzen gaat vergelijken met concurrerende producten, moet je er natuurlijk wél aan denken dat in al deze kasten eenzelfde hoogtechnologische B&O ICE powermodule zit, die ondertussen haar degelijkheid op de markt al ruim bewezen heeft. Niet dat andere fabrikanten zelf geen goede versterkermodules zouden kunnen bouwen, maar het gebruik van deze specifieke modules brengt de klankkasten toch op een bepaald niveau van betrouwbaarheid, waar dikwijls elders ook prijzen van een ander niveau voor gevraagd worden.

Wie tussen de regels door gelezen heeft, kent het besluit al. De DAP RX active lijn biedt betrouwbare klankkasten, met degelijke versterkermodules, die voor disco en eenvoudige PA-toepassingen echt interessant geprijsd zijn. De prijs/kwaliteit verhouding is wat ze moet zijn: heel veel waar voor je geld. Nog wat extra aandacht besteden aan de handleiding en de opschriften en het plaatje is helemaal af!www.dap-audio.info