Eind mei begeven we ons naar Coatbridge, in Schotland, om de Tannoy fabriek te bezoeken. Schotland is een prachtig groen land, met dagelijkse regenbuien. Als het in Schotland mooi weer is, nemen de mensen er een dag verlof. Dat is tenminste wat men me daar verteld heeft…‘Fabriek’ is eigenlijk een woord dat ik om één of andere reden, vraag me niet waarom, nog steeds associeer met de metaalindustrie, en met de rook en het geluid die erbij horen. Daarom gebruik ik voor Tannoy veel liever de term ‘onderneming’, omdat we hier te maken hebben met een producent van luidsprekers die op een onvervalst artisanale manier te werk gaat en het een proces betreft waarbij de menselijke tussenkomst domineert. Het is hier misschien interessant om een overzicht van de geschiedenis te geven.
De geschiedenis van Tannoy is onlosmakelijk verbonden met die van haar schepper, Guy Fountain. Het avontuur begint in 1926 in het Verenigd Koninkrijk, in een tijdperk waarin de radio-omroep nog in zijn kinderschoenen staat. De eerste radio’s werkten op laagspanning gelijkstroom. Die werd verzekerd door middel van droge cellen (toen nog zeer kostbaar), die dikwijls opgeladen moesten worden en waarvan de levensduur beperkt was. Het merendeel van de garages beschikte toen over batterijladers. Guy Fountain had een opleiding als ingenieur genoten en beschikte over een dergelijke garage, in de wijk Dulwich, in Londen. De laders die toen gebruikt werden, werkten met gelijkrichters op kwikdamp, die zeer duur waren. Guy Fountain heeft toen een oplossing gezocht om het opladen te vergemakkelijken, met als doel een minder dure lader te produceren die makkelijk kon worden aangewend voor huishoudelijke toepassingen. Hij heeft een elektrolytische lader gecreëerd, met een eenvoudig ontwerp en relatief betrouwbaar om thuis gebruikt te worden. Voor de productie van die gelijkrichter waren twee metaalsoorten nodig: tantalium (‘tantalum’ in het Engels, dit wordt vandaag nog gebruikt voor computers en draagbare telefoons) en een loodlegering of ‘lead alloy’ in de taal van Shakespeare. De naam ‘Tannoy’ is een samentrekking van die twee woorden: ‘tantalum’ en ‘alloy’.
Guy Fountain richtte een klein atelier op in Londen om die gelijkrichters te produceren en het bedrijf Tannoy was geboren. Kort na de vestiging in Dalton Road, begon hij te experimenteren met luidsprekers met bewegende spoel. Die vooruitgang op het gebied van luidsprekers leidde tot uitbreiding en Guy Fountain verhuisde naar Tulsemere Road in 1930. Tegelijkertijd begon het bedrijf zich ernstig te interesseren voor geluidsinstallaties. Grotere ondernemingen, zoals Marconi of Western Electric waren reeds actief in dat domein, maar hun uitrustingen misten de flexibiliteit om tegemoet te komen aan mobiele toepassingen zoals bij circussen of kermissen. Begin jaren dertig haalde Tannoy een belangrijk contract binnen met het circus Bertram Mills, in die tijd het beroemdste circus in Europa. Het betrof het leveren van een systeem voor klankversterking, een domein waarin Tannoy sindsdien steeds actief is geweest. Op dat moment werd de nood aan een precieze evaluatie van het prestatievermogen van de versterkers, ontvangers en luidsprekerkasten duidelijk voelbaar en het jonge bedrijf richtte vervolgens een meetlaboratorium op. In 1933 stelde Guy Fountain zijn eerste 2-wegs luidsprekerkast voor. Het bedrijf produceerde toen ook radiotoestellen en platenspelers, die in die periode in een echt meubelstuk geleverd werden en een klein fortuin kostten. Vanaf 1934 ontwikkelt Tannoy een heel gamma kwaliteitsmicrofoons en -luidsprekerkasten, evenals versterkers waarvan het vermogen tussen 10 en 200 watt schommelde. Tegelijkertijd werden meetinstrumenten ontwikkeld om de prestaties van de verschillende elementen apart te evalueren. In 10 jaar tijd was het bedrijf Tannoy een referentiepunt geworden in het domein van de klank en er werden grotere werkplaatsen geopend in Canterbury Grove in 1937. Guy Fountain was een man die voortdurend op zoek was naar technische oplossingen en die nieuwsgierig was naar alles wat in mindere of meerder mate te maken had met de technologische ontwikkelingen van die tijd. Het verhaal doet de ronde dat, toen zijn kinderen met Kerstmis een elektrische trein kregen, zij er pas mee konden spelen nadat hun vader de werking van het stuk speelgoed volledig had uitgepluisd. Zoals alle grote denkers, beschikte Guy Fountain over een sterke persoonlijkheid. Voor hem waren er twee mogelijke manieren van denken: zijn manier en de slechte manier. Vaak had hij gelijk, soms ongelijk. Zo heeft hij bijvoorbeeld nooit overwogen zijn toestellen zonder meubelstuk te leveren. Het meubel vertegenwoordigde toen het artistieke gedeelte van de radio of de versterker en Guy Fountain hield van mooie dingen. Bij een audiorack was de schoonheid echter afwezig en toen Tannoy in 1932 een versterker leverde voor een staion heeft hij dan ook moeten toegeven. Een racksysteem moet immers veel eenvoudiger zijn (voor de goede bereikbaarheid, onderhoud en snelheid qua opstellen) en dus leverde Tannoy zijn eerste systeem zonder meubel. De aankondigingen voor de reizigers moesten voldoende verstaanbaar zijn en dat was een hele uitdaging.
Tussen 1934 en 1939 zorgde de komst van versterkers en klanksystemen voor een enorme impact in het algehele sociale en economische leven. Men kon eindelijk live muziek spelen en muziek versterken of verspreiden, politieke redenaars konden een speech geven die door een groter publiek gehoord kon worden en sportwedstrijden werden voorzien van live commentaar. Communicatie die tot dat moment enkel op papier tot stand kwam, werd omgezet naar klank. Voor het eerst in de geschiedenis van de mensheid, was het mogelijk om rechtstreeks naar muziek of gesproken woord te luisteren. Vandaag lijkt dat vanzelfsprekend voor ons, maar in die tijd betrof het een ware revolutie. En Tannoy zat op de eerste rij. Het bedrijf ontwikkelde zich en verkocht zijn technische oplossingen, waarvan de winst pas zou komen gedurende de duistere tijden die zich aankondigden.
Wanneer de tweede Wereld Oorlog voor de deur stond in 1939, richtten alle inspanningen van Tannoy zich op nationale veiligheid. Communicatie met vliegtuigen, met de bemanning van schepen, duikboten en tanks, of eenvoudigweg communicatie tussen een commandant en zijn troepen. Dat alles werd geproduceerd om het overleven van de natie te verzekeren. Het was in dat tijdperk dat het woord ‘Tannoy’ werd opgenomen in de spreektaal. Men zei niet meer ‘luister naar de luidspreker’, maar ‘luister naar de Tannoy’. Het ging zelfs zo ver dat in 1948 het woord Tannoy werd opgenomen in de Oxford woordenboek en vandaag de dag wordt het nog steeds gebruikt, zelfs wanneer het gaat om een luidspreker van een ander merk. Wat een erkenning!
Eind jaren veertig, begin jaren vijftig, ontwikkelde Tannoy krachtige elektronische systemen die gebruikt konden worden bij mist, systemen bestand tegen de vlammen van de petrochemie-industrie. En ook nog systemen in het domein van studiomonitors, in die tijd in volle expansie. Het eerste systeem ‘Dual Concentric’ werd ontwikkeld in 1948 en bezorgde Tannoy de positie van Europese leider op gebied van monitoring. Waarover gaat het nu juist? In plaats van een tweeter bovenop een woofer te plaatsten, zoals toen (en nu nog) regelmatig gedaan werd, ontwierp Tannoy een systeem dat beroemd zou worden: een tweeter in het midden van de woofer, wat een onmiskenbaar voordeel biedt op vlak van fasecoherentie. Dat systeem werd met succes in gebruik genomen. Het bedrijf Decca kocht de eerste zes geproduceerde monitors.
Begin jaren zeventig werd Tannoy verkocht aan de Amerikaanse reus Harman. De fabriek verhuisde naar Coatbridge, in Schotland, waar ze zich vandaag nog steeds bevindt. Harman werd teruggekocht in 1976 door ‘Beatrice Foods Company’ die Tannoy in 1981 zelf doorverkocht.
Terwijl de productie van Hi-Fi toenam, bleef Tannoy sinds 1983 nieuwe oplossingen bieden in dat domein. Tegelijkertijd werden ook steeds nieuwe producten op het gebied van geluidsinstallaties ontwikkeld, alsook voor de televisie. Tannoy was op alle fronten aanwezig: geluidsinstallaties, in de studio, op gebied van broadcasting en Hi-Fi. Tannoy was in die periode de grootste importeur van Hi-Fi luidsprekers in Japan, waar de firma tot tweemaal toe op vier jaar tijd de prijs voor ‘beste speaker’ ontving. Ook elders in de wereld werden talrijke prijzen en ‘awards’ uitgereikt aan het bedrijf ter beloning van de uitmuntendheid van hun producten.
In 1989 kocht de Tannoy-groep Audix Ltd, een andere fabrikant actief in Public Address. Op slag deed Tannoy wat het bedrijf best doet: ontwerp en constructie van luidsprekersystemen voor huishoudelijk en professioneel gebruik. In 1990 ontving Tannoy voor de derde maal een ‘Golden Sound Award’, ditmaal voor het ‘System 215’.
Vandaag is Tannoy nog steeds actief in de meeste sleutelsectoren van de audio: installaties voor thuis en Hi-Fi luidsprekers (gaande van betaalbare modellen tot (zeer) prijzige modellen), studiomonitoring en voornamelijk speakers bestemd voor vaste systemen, wat men ‘installaties’ noemt. De ‘Dual Concentric Driver’, die het licht zag in 1948, is onder afgeleide vormen nog steeds actief in de huidige producten, wat de kwaliteit van die vernieuwing staaft. Steeds meer producten van Tannoy bevatten de ‘High frequency driver’ of de ‘super tweeter’, ontworpen in 1996 (en prijswinnaar). Die dekt frequenties tot 50 kHz, wat uiteraard de weergave in het hoge spectrum verbetert, maar eveneens lager (omdat elke klank zowel hogere als lagere harmonischen heeft), wat voor een natuurlijkere en ‘reëlere’ klank zorgt. Op het gebied van studiomonitors wordt vandaag het Reveal-gamma bijzonder gewaardeerd, net zoals daarvoor het Ellipse-gamma, met haar opmerkelijk design. Maar de kracht van Tannoy ligt vandaag zonder enige twijfel bij de vaste installaties (de Hi-Fi, wat MMM niet aanbelangt, buiten beschouwing gelaten). Of het nu gaat om luchthavens of grote auditoria, Tannoy bevindt zich in de voorhoede van dat domein. Laten we het Palladium Theatre in Londen vermelden, de hoofdzetel van Coca Cola in Atlanta, het Hard Rock Hotel en Casino in Las Vegas, Het Nationale Theater van Finland, de hoofdzetel van Dolce & Gabbana te Milaan, immense auditoria in Amerikaanse kerken, etc. Sinds 2002 maakt Tannoy deel uit van de groep TC en kunnen we spreken van een distributie op wereldschaal.
De onderneming te Coatbridge stelt momenteel zo’n honderdvijftig personen te werk. Een vijftigtal werkt op de afdeling administratie en onderzoek, een honderdtal is bezig met de fabricatie en assemblage van luidsprekers. Men moet weten dat het merendeel van de assemblage nog steeds met de hand gebeurt. Uiteraard beschikt de afdeling ‘houtbewerking’ over een formidabele snijmachine die 24 uur op 24 draait, maar het gladschuren van de luidsprekers gebeurt nog steeds met de hand, evenals het schilderen, het assembleren enz. Alleen al de geur die zich verspreidt in de ateliers is de verplaatsing waard.
We hebben de eer gehad een volledige tour van de installaties te krijgen, en we hebben ook uitgebreid kunnen praten met Graham Hendry (Director of business developments) en Philippe Robineau (Director of Engineering) en zij hebben ons gedetailleerde uitleg gegeven over de ontwikkeling en het prestatievermogen van de producten, waar we in een volgend artikel op zullen terugkomen.
Één ding staat als een paal boven water: Tannoy is een merk dat nog heel wat mooie tijden vóór zich heeft en de nieuwe luidsprekersystemen waar we naar konden luisteren, beschikken, buiten over een originele look, over een geluidskracht en -precisie die garant staan voor een onweerlegbaar succes. To be continued!