gepubliceerd in
Clavia Nord Electro
Keyboard Instruments 12-01-2003
Op het podium kom je ze niet zo vaak meer tegen, de legendarische electromechanische keyboards zoals daar zijn: de Hammond B-3, Rhodes, Wurlitzer, Hohner Clavinet D6, Yamaha CP 80... Waarschijnlijk is menig rugletsel hier de oorzaak van. De term "langharig werkschuw tuig" ging echt niet op voor de toetsenisten van weleer die, voorzien van de nodige bakkebaarden en te grote zonnebrillen, genoodzaakt waren hun loodzware instrumentarium her en der mee te zeulen. Vanaf de jaren tachtig kwamen er steeds meer "draagbare" alternatieven op de markt en de productie van elektromechanische klavier-instrumenten viel stil. Toch hadden deze instrumenten reeds klankgewijs hun stempel gedrukt op de populaire muziek en bepalen ze tot op heden mee het geluid van verschillende muziekgenres. Sinds enige tijd beschikken we over redelijk overtuigende surrogaten voor het reproduceren van het klassieke B 3 geluid. Ook de Rhodes-, Wurlitzer-, Clavinet- (enz.) patches in diverse synths en keyboards werden steeds beter. Met de NORD ELECTRO wil Clavia naar eigen zeggen de beste simulator van elektromechanische klavierinstrumenten op de markt brengen."Er kan er maar één de roodste zijn"! Dit lijkt voorgoed het motto te zijn van Clavia wanneer het aankomt op de look van hun producten. Je kan er van houden of niet. Het design zelf is eenvoudig met lichtjes afgeronde zijkanten en ziet er professioneel uit. Dit instrument is te verkrijgen met 61 of 73 toetsen klavier of als 19" rack uitvoering en is duidelijk bedoeld voor het podium. Het verenigt een aantal belangrijke basisbehoeften van veel hedendaagse toetsenisten die op zoek zijn naar een degelijke "vintage" sound: een Hammond B 3 modelling met Leslie simulatie enerzijds en Rhodes, Wurlitzer, Clavinet, CP 80 en acoustische piano samples anderzijds. Behalve het zeer minieme gewicht werd mij bij het testmodel een bijzonder praktische en tevens mooie, licht bordeauxrode, draagtas geleverd (weet niet of dit altijd standaard het geval is). Het bedieningspaneel is onderverdeeld in 4 segmenten. Van links naar rechts bevinden zich de secties voor het bedienen van de systeem -en presetfuncties, het virtuele toonwiel orgel, het pianogedeelte en de effectensectie. Let op want de term "pianoklanken" slaat hier op alle niet-orgelklanken.
Meer dan de basis L/R en hoofdtelefoon jack uitgangen moet je hier niet verwachten. Het zou de moeite waard geweeste zijn om voor de Hammond-sectie een apart toekenbare uitgang te voorzien voor de eventuele aansluiting van een Leslie speakercabinet (nothing beats the real thing, weet je wel). Met de versie 2 software geïnstalleerd heb je wel de mogelijkheid om de signalen van orgel en pianoklanken te scheiden. Dit doe je met de zogenaamde "Hard Pan" functie die je toelaat de ene klank naar de linker output en de andere naar de rechter output te zenden. Niet de beste oplossing vind ik omdat je hierdoor de stereokwaliteit van veel effecten verliest. Deze functie is ook niet op te slaan in het systeemgeheugen en dient telkenmale opnieuw te worden ingesteld na een aan/uitschakeling van het toestel. Uiteraard zijn er de midi in en out (geen thru) en er is een USB connector voor het downloaden van nieuwe pianoklanken. Tenslotte zijn er 3 inputs voor pedaalaansluitingen. "Control pedal "voor aansluiting van een volume pedaal die je kan gebruiken voor het uitvoeren van de typische "organ swells" of het bedienen van het wah-wah effect. De "sustain pedal" kan in twee standen worden geplaatst. Als sustain pedaal voor zowel orgel als pianosectie of als rotor on/off switch voor de leslie simulatie en sustain voor de pianos. Dan is er de "rotor speed pedal" input voor - wat had je gedacht - de rotor on/off commandos voor de Leslie. Hiep hiep hoera, de stroomvoorziening is ingebouwd en werkt met een doordeweekse twee pins stroomkabel.
Gebruiksvriendelijk of toch weer niet. Hoezo? Zul je zeggen. Laat me even uitleggen wat ik bedoel. Positief is dat alle functies van de NORD ELECTRO direct bereikbaar zijn vanaf het frontpaneel. Van het kiezen van klanken of presets tot het wijzigen van de effectparameters. Voor alles is er een apart knopje of potentiometer, maar de plaatsing ervan is soms wat ongelukkig. De control switches voor de Leslie simulatie bevinden zich bijvoorbeeld bijna helemaal rechts. Hierdoor moet je heel vaak met je linkerhand over je rechter heen reiken om deze te bedienen. Bijzonder vervelend, maar met een simpele footswitch in de "rotor speed pedal" input achteraan is dit probleem dan weer snel verholpen. Het gebruik van de virtuele drawbars is een concept op zich. Omwille van het systeem met de Up en down drukknoppen in plaats van echte drawbars duurt het in en uittrekken ervan soms toch wel iets te lang. Dit heeft natuurlijk zijn weerslag als je gewoon bent van tijdens het spelen instinctief met de drawbars je klank te vormen.
Toen ik de NORD ELECTRO voor het eerst aansloot was ik tamelijk teleurgesteld in de klank. De Hammond klonk helemaal niet realistisch. De Rhodes, Clavinet, Wurlitzer, CP 80 waren zeer goed qua realisme maar misten de warmte die ik terugvond in heel wat gangbare synthesizers. De acoustische piano was een extraatje en klonk er ook naar, met uitzondering van de hogere tonen. De effecten leken aanvaardbaar, behalve dan de overdrive. Een zeer schrille digitale distortion. Bijna alsof je een digitale geluidskaart zou oversturen, het resultaat zou samplen en vervolgens deze sample zou gaan gebruiken om een overdrive effect te bekomen. Wat betreft de hammond maakte de voortreffelijke Leslie simulator veel goed. GELUKKIG was er toen de software upgrade met de nieuwe samples en deze deden de kikker veranderen in een mooie prins.
←→ALGEMEEN
"Er kan er maar één de roodste zijn"! Dit lijkt voorgoed het motto te zijn van Clavia wanneer het aankomt op de look van hun producten. Je kan er van houden of niet. Het design zelf is eenvoudig met lichtjes afgeronde zijkanten en ziet er professioneel uit. Dit instrument is te verkrijgen met 61 of 73 toetsen klavier of als 19" rack uitvoering en is duidelijk bedoeld voor het podium. Het verenigt een aantal belangrijke basisbehoeften van veel hedendaagse toetsenisten die op zoek zijn naar een degelijke "vintage" sound: een Hammond B 3 modelling met Leslie simulatie enerzijds en Rhodes, Wurlitzer, Clavinet, CP 80 en acoustische piano samples anderzijds. Behalve het zeer minieme gewicht werd mij bij het testmodel een bijzonder praktische en tevens mooie, licht bordeauxrode, draagtas geleverd (weet niet of dit altijd standaard het geval is). Het bedieningspaneel is onderverdeeld in 4 segmenten. Van links naar rechts bevinden zich de secties voor het bedienen van de systeem -en presetfuncties, het virtuele toonwiel orgel, het pianogedeelte en de effectensectie. Let op want de term "pianoklanken" slaat hier op alle niet-orgelklanken.De drawbars die we traditioneel terugvinden op toonwiel orgels en de meeste van hun alternatieven zijn hier vervangen door 9 rijen van elk 8 LEDs met onder elke rij een up/down knop voor het "virtueel" in en uit schuiven. Voor het bedienen van volume, effect en andere parameters zijn er 11 potentiometers. Geen LCD hier, maar een klein LED scherm van 2 karakters. De versie van de NORD ELECTRO die men mij bezorgde was die met software versie 1.0. terwijl er reeds een NORD ELECTRO 2 op de markt blijkt te zijn. Maar niet getreurd. Bijgevoegd vond ik behalve de handleiding voor versie 1 ook die voor de NORD ELECTRO 2 met bijhorende CD rom voor het upgraden tot versie 2.0. Deze bevat naast de upgrade voor het operating system ook de nieuwe verbeterde samples voor de "piano" instrumenten. Dit is ook allemaal gratis downloadbaar op www.clavia.se. De handleidingen zelf zijn op zich uitzonderlijk goed wanneer het aankomt op de bediening van het instrument. Er zijn duidelijke afbeeldingen en de layout is heel overzichtelijk. Handleiding 2 heeft tevens achteraan een zeer interessant hoofdstuk over de technische achtergrond en geschiedenis van diverse elektromechanische toetseninstrumenten. Een tekortkoming waar ik mij wel aan geërgerd heb is het ontbreken van een paragraaf aangaande het oplossen van eventuele problemen (troubleshooting). En die zijn er geweest (zie verder). Een gedetailleerde lijst van specificaties heb ik na vruchteloos bladeren doorheen de handleiding eveneens niet gevonden. Wat betreft verder toebehoren zou een sustain pedaal of een volume pedaal voor het bespelen van het orgel geen overbodige luxe geweest zijn.
BOUW
Zoals gezegd 61 of 73 toetsen met "waterval" klavier net zoals dat bij de echte Hammond orgels het geval is. Als orgelklavier is het dan ook goud waard. Beter dan dat op de meeste B3 simulators van het moment durf ik te zeggen. Ook als klavier voor de Clavinet klanken is het zeer comfortabel doch iets zwaarder dan het origineel misschien. Voor de andere klanken vergt het een zekere gewenning. Maar als fabrikant van een klavier dat zowel als orgel en elektrische piano moet fungeren moet je ergens het midden zien te vinden. Het chassis is van zeer degelijk metaal en de zijkanten zijn van echt hout (rood geverfd). De rubberen potentiometers voelen solide aan en geven je de nodige weerstand. De drukknoppen echter lijken wat losjes te zitten. Je kan ze naar alle kanten bewegen waardoor ze heel fragiel gaan aanvoelen. Toch even opletten in het heetst van de strijd. Al bij al zeer puik werk. Ik durf er zeker de baan mee op.
MOGELIJKHEDEN
Meer dan de basis L/R en hoofdtelefoon jack uitgangen moet je hier niet verwachten. Het zou de moeite waard geweeste zijn om voor de Hammond-sectie een apart toekenbare uitgang te voorzien voor de eventuele aansluiting van een Leslie speakercabinet (nothing beats the real thing, weet je wel). Met de versie 2 software geïnstalleerd heb je wel de mogelijkheid om de signalen van orgel en pianoklanken te scheiden. Dit doe je met de zogenaamde "Hard Pan" functie die je toelaat de ene klank naar de linker output en de andere naar de rechter output te zenden. Niet de beste oplossing vind ik omdat je hierdoor de stereokwaliteit van veel effecten verliest. Deze functie is ook niet op te slaan in het systeemgeheugen en dient telkenmale opnieuw te worden ingesteld na een aan/uitschakeling van het toestel. Uiteraard zijn er de midi in en out (geen thru) en er is een USB connector voor het downloaden van nieuwe pianoklanken. Tenslotte zijn er 3 inputs voor pedaalaansluitingen. "Control pedal "voor aansluiting van een volume pedaal die je kan gebruiken voor het uitvoeren van de typische "organ swells" of het bedienen van het wah-wah effect. De "sustain pedal" kan in twee standen worden geplaatst. Als sustain pedaal voor zowel orgel als pianosectie of als rotor on/off switch voor de leslie simulatie en sustain voor de pianos. Dan is er de "rotor speed pedal" input voor - wat had je gedacht - de rotor on/off commandos voor de Leslie. Hiep hiep hoera, de stroomvoorziening is ingebouwd en werkt met een doordeweekse twee pins stroomkabel.Voor de klankopwekking zijn er twee afzonderlijke systemen aanwezig. De orgelklank ontstaat door "modelling", een digitale simulatie van een Hammond B 3 orgel. Voor de pianoklanken gebruikt men multisamples in "flash-memory". In het midden van het bedieningspaneel bevindt zich een switch om tussen de orgel en de piano mode om te schakelen. Voor de orgelsectie beschik je, net zoals op de B 3, over 9 (virtuele) drawbars, de second/third harmonic en standard, soft of slow percussion en een simulatie van de drie niveaus van vibrato en chorus. Je kan ook een split maken met aparte drawbarconfiguraties voor upper en lower of een extra midi klavier aansluiten om bijvoorbeeld als "lower manual" te fungeren. Voor de pianoklanken is er een zogenaamde "Presence" functie: met één potentiometer kies je de frequentie, met de andere het aantal db dat je cut of boost. De effectensectie bestaat nog eens uit 4 subcategoriën: 1) "Modulations" voor tremolo, panning, ring modulation en drie wah wah variaties, 2) "Effects" met twee flangers, twee phasers en twee chorus effecten, 3) een overdrive en 4) de Leslie simulator die trouwens ook werkt op de pianoklanken. Voor het geheel is er dan nog een treble en bass EQ mogelijkheid en een algemene output level control. Zwaar ontgoocheld ben ik wel over het feit dat er geen reverb noch delay te bespeuren valt. Ik weet het, die dingen zaten vast ook niet op de origenele modellen, maar dat was evenmin het geval voor chorus, wah-wah, en al de andere hier wel aanwezige effecten. Als argument kun je ook nog opvoeren dat de PA instalaties dit wel voorzien, maar die heb je thuis of in een kleine club niet altijd ter beschikking. Toch eens over nadenken Clavia. Masterkeyboardfuncties zijn nauwelijks aanwezig, wat wel zou mogen voor een "live" klavier. Niet veel meer dan het kiezen van midi kanalen of het transponeren van het klavier. Ook het layeren van twee klanken kun je vergeten. Gelukkig zenden en ontvangen alle controlers en virtuele drawbars wel midi-informatie.
ERGONOMIE
Gebruiksvriendelijk of toch weer niet. Hoezo? Zul je zeggen. Laat me even uitleggen wat ik bedoel. Positief is dat alle functies van de NORD ELECTRO direct bereikbaar zijn vanaf het frontpaneel. Van het kiezen van klanken of presets tot het wijzigen van de effectparameters. Voor alles is er een apart knopje of potentiometer, maar de plaatsing ervan is soms wat ongelukkig. De control switches voor de Leslie simulatie bevinden zich bijvoorbeeld bijna helemaal rechts. Hierdoor moet je heel vaak met je linkerhand over je rechter heen reiken om deze te bedienen. Bijzonder vervelend, maar met een simpele footswitch in de "rotor speed pedal" input achteraan is dit probleem dan weer snel verholpen. Het gebruik van de virtuele drawbars is een concept op zich. Omwille van het systeem met de Up en down drukknoppen in plaats van echte drawbars duurt het in en uittrekken ervan soms toch wel iets te lang. Dit heeft natuurlijk zijn weerslag als je gewoon bent van tijdens het spelen instinctief met de drawbars je klank te vormen.Alvorens het podium te beklimmen is het aan te raden om eerst je klanken één voor één te programmeren en weg te schrijven naar de daarvoor voorziene spijkerplaatsen (bank A tot F met elk 8 plaatsen). Dit omdat, wanneer je omschakelt van de ene klank naar de andere, alle configuraties van de effectensectie ongewijzigd blijven. Het zou dus even duren alvorens je, komende van pakweg je hammond klank, klaar bent voor bijvoorbeeld een clavinet riff met phaser effect. Om nog maar te zwijgen van al het bijhorende geriedel tussen de nummers door. Over de display valt weinig te zeggen. Deze geeft je enkel de nummer van de gekozen preset of absolute basisinformatie in systeemmode. Dit laatste dan met afkortingen. Er zijn namelijk slechts 2 karakters beschikbaar. Zoals ik eerder al liet vallen had ik te kampen met enkele problemen. Meer bepaald in verband met het downloaden van de nieuwe samples. Om te beginnen hoef je hieromtrent op niet veel assistentie te rekenen van de handleiding noch van de "read me" files op de cd rom. De computer laat mij weten dat de files een verkeerd formaat hebben en de NORD ELECTRO verliest voortdurend het contact met de computer. Bon, ik geef het op en wil terug verder met de aanwezige klanken. Ik speel en ik hoor: NIETS!? Alle pianoklanken waren op mysterieuze wijze verdwenen. De hammond-clone deed het nog wel, maar deze berust niet op sampledata in "flash memory". Uiteindelijk na lang zoeken en met gebruik van een andere computer ben ik er toch in geslaagd om deze klanken te downloaden.
KLANKKWALITEIT
Toen ik de NORD ELECTRO voor het eerst aansloot was ik tamelijk teleurgesteld in de klank. De Hammond klonk helemaal niet realistisch. De Rhodes, Clavinet, Wurlitzer, CP 80 waren zeer goed qua realisme maar misten de warmte die ik terugvond in heel wat gangbare synthesizers. De acoustische piano was een extraatje en klonk er ook naar, met uitzondering van de hogere tonen. De effecten leken aanvaardbaar, behalve dan de overdrive. Een zeer schrille digitale distortion. Bijna alsof je een digitale geluidskaart zou oversturen, het resultaat zou samplen en vervolgens deze sample zou gaan gebruiken om een overdrive effect te bekomen. Wat betreft de hammond maakte de voortreffelijke Leslie simulator veel goed. GELUKKIG was er toen de software upgrade met de nieuwe samples en deze deden de kikker veranderen in een mooie prins.De eerste verbetering die opvalt is de kwaliteit van de overdrive. In plaats van scherp en lelijk klinkt dit effect nu lekker vet en warm. De Hammond simulatie, die weliswaar nog steeds wat aan authenticiteit mist, wordt hierdoor toch een waar plezier om te bespelen. Ook de "key klick" simulatie die aanvankelijk zeer scherp en onecht klonk is sterk verbeterd. Draai de potentiometer wel niet verder dan halverwege waar hij zijn maximum effect blijkt te hebben. Wanneer je hem volledig opendraait is het immers alsof de klank van het geselecteerde instrument bijna volledig wordt verslonden door de overdrive, met een verlies van heel wat dbs tot gevolg. De Clavinet is goddelijk, vooral met phaser effect 1. De sample van de Rhodes suitcase 73 MK1 is de beste en meest speelbare die ik ooit in een digitaal keyboard heb aangetroffen en een absoluut waardig alternatief voor "The Real Thing". De Wurlitzer is, niettegenstaande de topkwaliteit van deze multisample, toch nog een beetje aan de brave kant. CP 80 is ook zeer OK. De akoestische pianoklank is nog niet wat het zijn moet voor solo situaties, maar zal in een stevige groepsformatie wel zijn mannetje staan. Ondanks het orgelklavier is de respons van al deze klanken van goed tot uitstekend. Ook de modulatie en andere effecten doen het zeer goed en de Leslie simulator mag zich tot de besten rekenen. Nog enkele opmerkingen bij de B3 simulatie. Wanneer je de percussie gebruikt bij een B3 orgel wordt de laatste drawbar onbruikbaar. Bij de NORD ELECTRO blijft deze actief. Misschien een goed idee, maar voor de puristen onder ons is dit "NOT DONE".
BUDGET
Niet echt goedkoop, maar de NORD ELECTRO bevindt zich dan ook in een klasse apart. Welk ander klavier instrument kan je hiermee vergelijken. Misschien virtuele drawbar orgels zoals de HAMMOND XBs of XK 2, ROLAND VK 7 (die ook over niet-orgel klanken beschikt). Maar deze zijn bedoeld voor het reproduceren van uitsluitend de Hammond B 3 klank en bevinden zich reeds in dezelfde prijsklasse. In dat opzicht misschien niet echt duur.
Je moet echter als toetsenist toch wel rekenen dat de NORD ELECTRO in veel gevallen niet je enige instrument kan zijn op het podium. Meestal heb je nog wel behoefte aan pads, strings, synth klanken...die de NORD ELECTRO je niet kan bieden.
BESLUIT
De toetsenist die zweert bij de nog steeds ongeëvenaarde legendes zoals Hammond B 3, Rhodes,... en bijgevolg nog steeds met een hiermee overladen bestelwagen van optreden naar optreden draaft, zou zich toch eens kunnen gaan afvragen of hij met de NORD ELECTRO zichzelf en in het bijzonder zijn gewillige groepsleden geen plezier zou kunnen doen. Het is zeker niet hetzelfde als spelen op de originele instrumenten, maar het was voor mij evenzeer inspirerend. Een reproductie van een schilderij aan de muur heeft uiteraard niet dezelfde impact als het eigenlijke werk zelf, maar kan wel een (even) grote decoratieve waarde hebben.
PRO & CONTRA
| PRO | CONTRA |
SPECIFICATIES
| ORGAN SECTION PIANO SECTION GENERAL |
sitemap
