Cajon

Wacht maar, tot je hoort wat er uit deze doos komt. En laat ik dat maar al verklappen, mijn hart schoot een stukje omhoog toen ik snel snel even wilde horen hoe dit beestje klonk. Ik had nog niet eens gezien dat er twee slagvlakken opzaten. Verwarring alom. Toch maar even goed bekijken dus. Het gaat over een cajon waarvan zowel de voor- als de achterkant bespeelbaar is. Of een cajon met twee voorkanten, zoals je wil. Natuurlijk kan je op alle vlakken van de cajon spelen, en dat gebeurt ook, maar deze cajon heeft dus echt twee ‘dunnere’ speelvlakken die elk hun eigen (klank) kleur hebben. Er is een ‘klassieke’ kant en een moderne, ‘fusion’ kant. Het klankgat dat normaal in het achterste vlak zit, bevindt zich in dit geval aan de zijkant. Dat heeft natuurlijk ook consequenties, dat zien we later nog.  

Vormgeving/Afwerking

Voor de rest is dit een cajon zoals alle andere cajons. Ik heb het dan over het klassieke ‘flamenco’ model: rechthoekig van vorm en bedoeld om op te zitten. Overal is de natuurlijke houtkleur zichtbaar. De lichtbruine, rossige tint is eigen aan het Okume hout waarvan het frame is gemaakt. Daar over heen komt een licht-glanzende vernis. De twee slagvlakken zijn van een andere houtsoort en verschillen duidelijk in uitzicht. Het ene slagvlak heeft een zeer dicht zebra-motief, het andere is donkerbruin, bijna zwart. De cajon is afgewerkt zoals het hoort. Onderaan zijn de voetjes deze keer uitgevoerd in vilt, terwijl dat bij de meeste cajons rubberen voetjes zijn.

De cajon ziet er professioneel uit en oogt niet anders dan zijn broeders. Je krijgt twee jaar garantie op fabricagefouten, wat de professionele benadering van de makers bevestigt. Van een klein en plaatselijk familiebedrijf is Duende op 5 jaar tijd een wereldmerk geworden. Dat lukt natuurlijk alleen als je overtuigende kwaliteit brengt.

Meer dan een inbussleuteltje om de snaren op te spannen heeft een cajon niet nodig. Bij ons testexemplaar zat dat sleuteltje er niet bij, maar normaliter zit dat mee in de verpakking. Het is verder geen slecht idee om hem in een aangepaste draagtas te vervoeren.

Het frame van Okume hout is gelijmd. Enkel het ‘klassieke’ slagvlak is er op geschroefd, met vijzen die duidelijk zichtbaar zijn en die je toelaten zelf de strakheid van het slagvlak af te stellen. Zoals steeds bij een cajon zijn alle panelen samengesteld uit verschillende lagen. Dat heet een multiplex paneel. Dit procedé wordt toegepast om een sterke, flexibele en toch verwerkbare plaat te verkrijgen. Binnenin is er niets van versteviging te bespeuren. Enkel de twee hoekprofieltjes langs de kant waar het zebra-slagvlak is op geschroefd doen ook dienst als versteviging. Blijkbaar is dat genoeg. Dat maakt hem wel bijzonder licht: slechts twee en een halve kilo. Dat geringe gewicht is ook te verklaren door het feit dat je met twee (dunnere) slagvlakken te maken hebt. Het geschroefde slagvlak is het dikste van de twee: het is een 4 mm dik paneel van Okume met een fineerlaag van het zeer sterke African Zebra Wood. Het tegenoverligende slagvlak is op het frame gelijmd. Het is een 2.5 mm dik paneel, gemaakt van berkenhout: ook weer een sterke, maar lichte en flexibele oplossing. De snaren zijn van nylon. Tegen het ‘klassieke’ slagvlak zit een V-snaar die je langs onderen aan de buitenkant kunt opspannen met een inbussleuteltje. Je kan de snaren zo ook ontspannen, maar helemaal afzetten gaat niet. Aan de andere kant zitten twee afzonderlijke snaren die je van binnenuit (met je hand door de opening) kunt bijstellen door middel van twee stemsleuteltjes. Op dezelfde manier als je de snaren van een gitaar stemt dus.  

Speelcomfort

Het speelcomfort is zonder meer subliem. Je hebt onmiddellijk het gevoel dat je met dit instrument alles kan doen wat je wil, en dat je ermee terecht kan in alle stijlen. Er is een ruime keuze aan klanken, je kunt hem ook letterlijk van alle kanten benaderen. Probeer hem op zijn zij te leggen, op de grond of op je knieën, en je merkt dat zelfs het ondervlak bespeelbaar is. Maar er gewoon op gaan zitten blijft natuurlijk het comfortabelst (deze bovenkant is bovendien voorzien van een antislip oppervlak). En als je beide vlakken tegelijkertijd wil bespelen, ga er dan kruiselings op zitten, zodat er één speelvlak tussen je benen komt te zitten en het andere links of rechts ervan. Bij het speelcomfort moet je één bedenking maken: op het podium wordt de cajon meestal versterkt door een microfoon op een kleine afstand voor de klankholte te plaatsen. Die holte zit normaal gezien achteraan, maar bij deze cajon zit die aan de zijkant. Als je hem omdraait, komt die holte dus aan de andere kant. En dat is iets wat ook de man van de klankinstallatie beter op voorhand weet.

Ook voor de afstelling van het instrument zijn er consequenties. Meteen wordt duidelijk: op welke kant je ook speelt, de snaren op het andere slagvlak trillen mee. Dit geeft dit het instrument nog meer punch, maar je moet er wel rekening mee houden bij het afstellen. Soms is het even zoeken welke van de twee snarensets je best bijdraait. Als je het instrument daarna omdraait om het andere slagvlak te bespelen, kan het zijn dat je opnieuw moet beginnen afstellen om daar dan weer het gewenste effect te krijgen. Het dikkere slagvlak van Zebra Wood is bedoeld om de meer klassieke cajon-klank te reproduceren. De andere kant is bedoeld om in te zetten in modernere situaties en benadert meer de klank van een drumset. Stel nu dat je veel ‘snare’-klank wil in je spel en beide snaren sets dus afstelt opdat ze goed zouden meetrillen. Als je voor het volgende nummer dan je cajon omdraait, om een meer klassiek cajon-geluid te krijgen, zit je met een overdreven crispy sound. Meestal zal je deze cajon echter voor één bepaalde performance afstellen, en zal je die andere kant dan eerder gebruiken als je in een andere situatie of in een andere groep zit. Stilaan geraak je ook vertrouwd met je instrument en kan je de snaren die tegen het ‘punchy’ slagvlak zitten vlotjes met de twee spansleutels op de juiste spanning brengen. Het principe is hier hetzelfde als bij de snaren van een snare-drum: hoe harder je de snaren aanspant, hoe vaster ze tegen het speelvlak komen te liggen en hoe minder ze zullen meetrillen. Je moet ook weten dat je ook het slagvlak zelf van de ‘klassieke’ kant vaster of losser kan zetten door middel van de schroefvijzen die vooraan zichtbaar zijn. Een vaster aangeschroefd vlak levert een kortere, drogere klank op, een losser slagvlak laat meer frequenties toe en maakt de klank rijker en kneedbaarder. Dat zijn dus veel zaken waar je rekening mee moet houden, maar waarmee je ook kan experimenteren om je eigen klank en spel te bepalen.

Het is ondertussen wel duidelijk dat de respons van deze cajon zeer goed is. Met een beetje techniek in de handen ben je onmiddellijk vertrokken. Alle klanken liggen ‘aan de oppervlakte’, je voelt meteen aan waar ze zitten, je hebt geen trukendoos nodig om het instrument te laten spreken.

Natuurlijk is ook de klankkwaliteit uitstekend. Als je zoveel plezier haalt uit het bespelen van een instrument, betekent dit dat de klank goed zit. Opvallend aan die klank is de power. Zowel het klassieke slagvlak als het ‘fusion’ vlak klinken bijzonder krachtig. Dat maakt dit instrument bijzonder geschikt voor live situaties. Maar het wil ook zeggen dat de cajon ‘bruter’, minder subtiel klinkt dan een klassieke cajon, daar moet je dus rekening mee houden. De ‘fusion’ kant klinkt zonder meer krachtig en modern.

Ook de polyvalentie spreekt voor zich. De goed afgestelde cajon kan je in alle situaties gebruiken. In live situaties komt hij het best tot zijn recht. Enkel voor het klassieke ‘flamenco’ werk mist hij een beetje subtiliteit.

Budget en besluit

Die klassieke cajon krijg je er eigenlijk wel gratis bij. Je betaalt voor één cajon en je krijgt er twee. Die ene weegt dan ook nog minder dan we van een cajon gewend zijn. Hij laat zich bijzonder aangenaam bespelen en heeft een verbazend krachtige klank. Daar waar andere professionele cajons dikwijls over de €200 gaan, blijft deze net rond die prijs hangen met een bruto adviesprijs van €210 (inclusief btw). In de winkel zal hij dus waarschijnlijk onder de €200 blijven en dat is een zeer goede koop, zeker als je bedenkt dat je 2 cajons in één krijgt. www.duendepercusion.com